Bonje om de Nijl

Bonje om de Nijl

Egypte en Ethiopië ruziën over dam en watertoevoer. Een omstreden dam in de Blauwe Nijl doet de spanningen hoog oplopen tussen Egypte en Ethiopië. Het gaat niet alleen om waterbeheer in een kwetsbare, droge regio, maar ook om regionale macht.Vissers in het Turkanameer in Kenia vangen al enige tijd minder baars. ,,We moeten steeds verder het meer op om de vis te vangen, klaagt Fitbo Lalulkol tegen het persbureau Reuters. Hij wijst Ethiopië aan als de schuldige. In dat land staat immers de 250 meter hoge Gibe III-dam in de Omo, de Ethiopische rivier die uitkomt in dat Turkana-woestijnmeer. Zo'n 90 procent van het water in het meer stroomt het meer binnen via de Omo.

De klacht van de visser is koren op de molen van Egypte, nu dat land een hoogoplopende ruzie uitvecht met datzelfde Ethiopië. Ook hierbij gaat het om een dam. Ethiopië legt de laatste hand aan de zogeheten Grote Ethiopische Renaissancedam in de Blauwe Nijl. Volgens Egypte illustreren de klachten van de Keniaanse vissers dat Ethiopië niet te vertrouwen is als het aan de knoppen zit van de watertoevoer. Dat is belangrijk omdat de Blauwe Nijl behalve de grootste rivier van Ethiopië, verder stroomafwaarts ook de levensader van Soedan en Egypte is. Grote woorden zijn gesproken over de de Grote Ethiopische Renaissancedam. Zo heeft Egypte gedreigd de dam op te blazen en heeft Ethiopië gezegd zich niets te zullen aantrekken van het internationale verdrag over het gezamenlijke beheer van het Nijlwater, dat het ooit ondertekende.

Daardoor moest de Afrikaanse Unie, ondanks eerder overleg, gisteren opnieuw over de problemen in de regio bijeenkomen. Machtspositie Jos Meester, senior onderzoeker van Instituut Clingendael en gespecialiseerd in de Hoorn van Afrika, volgt het geruzie over de dam al jaren. De kwestie is gespannen, nu die dam van 170 meter hoog en 1800 meter breed bijna klaar is en Ethiopië het stuwmeer gaat vullen, vertelt hij. Behalve waterbeheer speelt ook mee wie de sterke speler is in dit deel van de wereld. De historische machtspositie van Egypte in de Hoorn van Afrika is tanend en dat komt deels doordat Egypte een aantal jaren vooral druk was met de eigen interne politiek, aldus Meester. ,,Tijdens de Arabische Lente heeft Ethiopië zijn kans geroken. Egypte kon minder bezig zijn met de buurlanden. Er ligt historisch gezien een koloniaal verdrag dat Egypte en Soedan zijn overeengekomen toen ze allebei nog onder Brits mandaat stonden. Daarbij hebben ze toen eigenlijk het Nijlwater onder elkaar verdeeld. Egypte claimt nu op grond van dat verdrag een bepaalde hoeveelheid kubieke meters van het Nijlwater.

Als Ethiopië water tegenhoudt, dan zou dat in strijd zijn met dat koloniale verdrag. Het antwoord van de Ethiopiërs is dat ze nooit bij die onderhandelingen betrokken zijn geweest en dat ze een deel van het Nijlwater kunnen opeisen omdat de Blauwe Nijl ook door hun land stroomt. Voor Ethiopië is de Grote Renaissancedam een nationaal project geworden. Dat komt vooral doordat veel Ethiopische ambtenaren er geld in hebben zitten. Net als tienduizenden landgenoten investeerde Ethiopiër Yacob Arsano Atito een deel van zijn spaargeld - omgerekend 200 euro - in staatsobligaties voor de bouw van de dam. Atito hoopt dat dat straks een aardig rendement oplevert, zegt hij tegen The New York Times. De hashtag #fillthedam (vul de dam) is niet voor niets populair in de Ethiopische sociale media.