Cleopatra - Caesar - Marcus Antonius

                         

Cleopatra was de dochter van Ptolemaeus XII, een afstammeling van Alexander de Grote en Cleopatra V Tryphaena. De familie kwam oorspronkelijk uit Macadonië (Griekenland). In 51 v. Chr. overlijdt haar vader. Zij had nog drie zussen: Cleopatra VI, Berenice IV en Arsinoë IV en twee broers, Ptolemaeus XIII en Ptolemaeus XIV. Zij is dan 18 jaar en haar broer (Ptolemaeus XIII) 12 jaar. Cleopatra VII Thea Philopator "de godin die van haar vader houdt" trouwt volgens de Ptolemeïsche traditie met haar broertje, bestijgt de troon en blijft twintig jaar aan de macht. Ze sprak Egyptisch en liet zich als de nieuwe Isis-godin aanbidden. Zij werd uiteindelijk de meest verafgode maar ook de meest omstreden koningin van Egypte, bijgenaamd "Koningin van de Koningen".

Egypte in de eerste jaren van haar leven

Egypte is een van de weinige koninkrijken die onafhankelijk is gebleven van de almacht van Rome. Rome kijkt begerig naar het goud en de rijke opbrengst van de vruchtbare landbouwgronden en grijpt ieder conflict aan, zowel binnenlands als buitenlands, om zich als scheidsrechter op te kunnen werpen. Al tijdens het bewind van haar vader raakt het land, dat geteisterd wordt door familieruzies en revoluties, in een diepe crisis. Rome vindt dit prachtig. Tijdens de troonsbestijging van Cleopatra is er sprake van een logge bureaucratie en is het land nagenoeg vleugellam. Het land wordt verwoest door plunderende bendes, de economie wankelt. Cleopatra heeft haar handen vol aan het verijdelen van samenzweringen die aan het hof worden gesmeed. Haar jongere zus Arsinoë, aast op haar troon. En de jonge Ptolemaeus, echtgenoot van Cleopatra, wordt gemanipuleerd door zijn drie adviseurregenten, de eunuch Photin, de soldaat Achillas en de redenaar Theodotus. Toch houdt Cleopatra de touwtjes flink in handen. Ze devalueert de munt om de export te stimuleren, stelt een godsdienstige politiek in die aansluit op de behoeften van de Egyptenaren en probeert kost wat het kost een conflict met Rome te vermijden. In 50 v. Chr. worden twee zonen van de Romeinse consul vermoord. Om haar goede wil te tonen zend ze de vermoedelijke moordenaars naar Pompejus. Volgens geruchten zou zij een verhouding hebben met de jongste zoon van Pompejus, Gnaeius. Ook zou ze soldaten aan Pompejus ter beschikking hebben gesteld.

Alexandrië, oude hoofdstad van Egypte

Cleopatra is geboren in Alexandrië. Het is een prachtige stad met marmeren monumenten, paleizen, theaters, tempels en de beroemde bibliotheek met meer dan 700.000 boeken. Op het eilandje Faros (door een dam verbonden met de stad) stond één van de zeven wereldwonderen: de schitterende wit marmeren vuurtoren van drie verdiepingen, 130 m hoog, met bovenop een enorm beeld van Zeus.
Een door haar echtgenoot en zuster ontketende oorlog dwingt haar in 48 v. Chr. de stad Alexandrië te verlaten. Tijdens deze oorlog proberen ze de haven te veroveren, met name de Egyptische schepen. Caesar geeft dan opdracht om de schepen in de brand te steken. Hierbij vliegt echter ook een gedeelte van de stad in brand, waaronder de beroemde bibliotheek. Op eigen kracht probeert ze haar rijk te heroveren. Aan het hoofd van een huurleger rukt ze op naar Alexandrië en stuit onderweg op het leger van haar broer/echtgenoot onder leiding van de drie regenten. Voordat het tot een strijd komt, gebeurt er iets onverwachts. Pompejus die in Pharsalus in Griekenland een verpletterende nederlaag tegen Julius Caesar heeft geleden, is naar Alexandrië gevlucht en vraagt bescherming in Egypte.
In de hoop dat Caesar hen erkentelijk is, verraden de adviseurs van Ptolemaeus XIII hem en laten hem vermoorden. Op 2 oktober 48 v. Chr. bericht Theodotus Ceasar over de dood van zijn tegenstander en biedt hem het hoofd van Pompejus en zijn ring aan. Caesar is hevig ontsteld en huilt om de dood van zijn voormalige vriend. Aan het hoofd van twee legioenen en zijn lijfwacht maakt Caesar zijn opwachting in Alexandrië. Egypte is voor het eerst onderworpen aan de Romeinse bezetter.

Caesar

De Romeinse keizer probeert het Egyptisch volk, dat niet zo van hem gecharmeerd was, in te palmen door het conflict tussen Cleopatra en haar broer op te lossen. Caesar roept hiertoe Cleopatra bij zich. Cleopatra vertrouwt het echter niet geheel en om spionnen en handlangers van haar broer voor te zijn, gaat ze in het geheim en midden in de nacht naar de hoofdstad. Aan boord van een vissersboot arriveert ze in de haven van Alexandrië. Daar stapt ze over in een licht scheepje dat wordt bestuurd door een vertrouwde dienaar. De wachters van de vuurtoren van Alexandrië koopt ze om. Via een list passeert zij de Romeinse garde. Ze gaat languit op een baal vodden liggen, die haar dienaar oprolde en met een riem samenbond. Daarna nam hij het vrachtje op zijn nek en droeg haar naar Caesar als zijnde een cadeau voor hem. Caesar is stomverbaasd als zij in zijn vertrek plotseling te voorschijn komt, stralend en zelfverzekerd. Caesar bewonderde haar lef en stond versteld van haar manier van converseren en haar charme. In de  ochtend ontbiedt Caesar Ptlomaeus bij zich. Als de jonge koning zijn zuster ziet, smijt hij uit pure woede zijn kroon op de grond en roept "verraad". Om de boel wat te sussen belooft Caesar Ptolemaeus en Arsinoë het eiland Cyprus waarover zij dan kunnen regeren. Cleopatra regeert opnieuw over het land, onder bescherming van Caesar. Haar broer, die vastzit in het paleis, wordt eerder als een gijzelaar dan als een koning beschouwd.

Cleopatra en Caesar

Cleopatra is op dat moment 21 jaar als ze de minnares van Caesar, dan 54 jaar, wordt. Caesar wordt haar beschermer en erkent haar als koningin van Egypte. Hier trouwt ze dan met haar andere broer, Ptolemaeus XIV (11 jaar oud). Haar vorige echtgenoot schijnt op verzoek van Caesar in de Nijl te zijn verdronken. Cleopatra blijft omgaan met Caesar en raakt tijdens een Nijlcruise zwanger van hem. Ze krijgen een zoon, Caesarion, ook wel genoemd "de kleine Caesar" of "Ptolemaeus XV-Caesarion-Horus", zoon van Cleopatra-Isis en Caesar-Amon. Caesar had reeds een geadopteerd kind, Octavianus.
De macht van Caesar wordt steeds groter en hij benoemd zich zelf voor het leven tot dictator en censor. Op 15 maart 44 v. Chr. maakt hij zich op om van de Senaat de titel van koning (met Cleopatra als koningin) te krijgen, als hij plotseling door de dolk van Marcus Junius Brutus van het leven wordt beroofd. Caesarion blijkt dan niet in het testament van Caesar voor te komen. Cleopatra verlaat dan snel Rome en vertrekt naar Alexandrië. Na haar vlucht overlijdt haar echtgenoot Ptolomaeus XIV, waarschijnlijk op verzoek van Cleopatra vergiftigd. Na de dood van Caesar breekt de strijd aan tussen zijn generaal Marcus Antonius en Octavianus, zijn geadopteerde zoon van 19 jaar, de toekomstige keizer Augustus. Er ontstaat een burgeroorlog en Marcus Antonius wordt op 21 april 43 v. Chr. bij Modena verslagen. Het Romeinse Rijk wordt in tweeën en later in drieën verdeeld. De macht wordt verdeeld (Marcus krijgt het Oosten, Octavianus het Westen en Marcus Lepidus Afrika. Marcus en Octavianus doen alsof ze vrienden zijn, Marcus trouwt met Octaviana, de half-zuster van Octavianus en krijgen samen drie kinderen. Later worden ze weer rivalen en Marcus verlaat Rome en Octaviana en vertrekt naar Alexandrië. In 42 v. Chr. vernietigt Marcus A. Octavianus definitief in de slag bij Filipi (Griekenland).

Cleopatra en Marcus Antonius

Marcus Antonius nodigt Cleopatra uit om hem in Tarsus (huidig Turkije) te gaan bezoeken. Ze arriveert in stijl met een schip met een vergulde voorsteven, purperen zeilen en zilveren roeiriemen en bedient door haar dienstmeiden, die verkleed waren als nimfen. Zelf was ze gekleed als Aphrodite, de liefdesgodin, liggend op een gouden canapé, omringd door jongens in Cupido kostuums. Dit alles omringt door de verrukkelijkste geuren. Zo wist ze Antonius te verleiden. Hij belooft haar te beschermen en komt om politieke redenen naar Alexandrië en wordt verliefd op Cleopatra. Cleopatra is dan 28 jaar, Antonius 42 jaar. Er ontstaat een passie die 15 jaar zal duren. Cleopatra schenkt hem een tweeling: "Cleopatra Selene (maan) en Alexander Helios (zon)". Later baart ze nog een zoon: "Ptolemaeus Philadelphia". Cleopatra dwingt Antonius min of meer in Egypte te blijven. Ze roepen zich zelf uit tot goden en maken hun 3 kinderen koningen van verschillende koninkrijkjes. Diverse mensen zint dit niet, er ontstaat een geruchtenstroom in Rome dat Marcus geen Romein meer wil zijn. Octavianus steelt het testament van Antonius. In dit testament staat onder meer dat hij na zijn dood wil worden begraven in Alexandrië naast Cleopatra. Met name dit laatste zet enorm kwaad bloed bij de Romeinen. Uiteindelijk mondt dit weer uit in een oorlog. Octavianus ziet zijn kans schoon en trekt zijn leger op tegen het leger van Cleopatra. De slag vindt plaats bij Actium, Griekenland. Cleopatra bevindt zich aan boord van de "Antonia", haar admiraalsschip met purperen zeilen, en voert persoonlijk het bevel over een eskader van zestig schepen. Volgens de overlevering zijn Antonius en Cleopatra stiekem met een aantal schepen gevlucht en hebben hun leger in de steek gelaten. Of was dit propaganda van Octavianus. De Romeinen winnen de slag en Cleopatra en Antonius vluchten terug naar Egypte. Hier wachten ze op de komst van Octavianus. Antonius zakt weg in een enorm diepe depressie. Daar Cleopatra verwacht dat Rome op haar schatten uit is, bergt ze deze in haar mausoleum op en laat allemaal brandbare spullen opslaan, zodat bij de komst van de Romeinen, zij het mausoleum in brand kan laten steken. Ook schijnt het dat zij hier allerlei soorten dodelijk gif heeft verzameld. In het jaar 30 v. Chr. staan Octavianus legioenen voor de poorten van Alexandrië. De generaals van Antonius melden hem dat Cleopatra is gestorven en in het mausoleum is begraven. Hij trekt vervolgens zijn zwaard, geeft het aan zijn slaaf Eros en smeekt deze hem te doorboren, maar de slaaf gebruikt het om zichzelf te doden. Aangespoord door zoveel moed, doorsteekt Antonius zich zelf. Antonius, bijna dood, wil toch nog eenmaal Cleopatra zien en laat zich naar het mausoleum slepen. Cleopatra blijkt echter nog te leven. Ze legt hem direct in haar bed en scheurt haar kleren om hem te bedekken, sloeg zich op de borst, krabde die open, veegde zijn bloed af met haar gezicht, noemde hem haar heer, haar man en haar imperator en vergat bijna haar eigen ellende. Antonius sterft in haar handen.

                                                     

De dood van Cleopatra

Op 28 augustus van het jaar 30 v. Chr. zoekt Octavianus, nu onder de naam Augustus, haar op in haar paleis. Augustus belooft haar van alles om hem maar met zich mee te laten gaan. Cleopatra heeft hem echter door, in werkelijkheid wil hij haar achter zijn strijdwagen binden en haar als een ordinaire slavin door de straten van Rome laten sleuren, terwijl zij door de menigte wordt nagejouwd. Vervolgens zal zij gevangen worden gezet en wordt Egypte een provincie van Rome. Een paar dagen later blijkt al dat Augustus een gewetenloze schurk is, haar zoon en opvolger Caesarion wordt door zijn soldaten vermoord. Toen Cleopatra deed nieuws vernam besloot ze een eind aan haar leven te maken. Ze laat een dienstmeisje haar een mand met vijgen brengen. In deze mand zit een slang, een adder, verstopt. Als Cleopatra weer alleen is, steekt ze haar hand in de mand. Ze wordt gebeten en sterft door het slangengif op haar gouden bed, met naast zich haar stervende dienstmeiden Iras en Charmion. Ook gaat het verhaal dat de drie vrouwen zich zich zelf hebben vergiftigd met een naald gedoopt in vergif dat in een sieraad was verstopt. Cleopatra was toen 39 jaar oud. Haar lichaam wordt naast dat van Antonius bijgezet in een graf dat nooit is teruggevonden. Alhoewel egyptoloog Zahi Hawass beweert, voor de derde keer trouwens, het graf te hebben gevonden van Cleopatra en Marcus Antonius, 50 kilometer buiten Alexandrië, onder de tempel Taposiris Magna. Met de dood van Cleopatra komt er voor goed een einde aan het tijdperk van de grote farao's van Egypte. Egypte wordt nu echt een provincie van Rome, hoewel Octavianus zich zelf wel de nieuwe Egyptische farao noemt. De verschillende kinderen van Cleopatra verdwijnen onder raadselachtige omstandigheden. Verder wordt de schat van Cleopatra (gouden en zilveren sieraden, juwelen, zilveren serviesgoed) omgesmolten en naar Rome gezonden. De bevolking moet veel bezittingen afstaan en zware belastingen betalen, dit alles ter meerdere glorie van Rome.

Op zoek naar de tombes van Cleopatra en Marcus Antonius

Er wordt veel gespeculeerd over de dood van Cleopatra en haar graf, dat nooit is gevonden. In augustus 2006 kondigde egyptoloog Zahi Hawass aan dat hij wist waar het graf was: in Tabusiris Magna, een tempel 30 km ten zuiden van Alexandrië. Hawass heeft bij de tempel diverse munten gevonden met Cleopatra’s portret erop, maar het graf zelf is nog niet gevonden. Onderzoek met radar wijst erop dat er drie mogelijk plaatsen zijn in de buurt van de tempel waar Cleopatra zou kunnen liggen. Het vermoeden van de archeologen zou wel eens juist kunnen zijn, want eerder vonden ze buiten de tempelmuren al een begraafplaats. Toen werden er 27 graftomben en tien mummies ontdekt. De aanwezigheid van deze begraafplaats wijst op de mogelijkheid dat er in de tempel een belangrijke persoon, zoals Cleopatra, begraven ligt.
Volgens onbevestigde berichten bestaan er ook vermoedens dat de mummie van Cleopatra in de tuinen van de nationale bibliotheek van Parijs zou kunnen liggen.

Overzicht Cleopatra

Voor Christus
43 Cleopatra koningin van Egypte
42 Brutus en andere samenzweerders verslagen bij Philippi
41-40 Oorlog van Perusia; invasie van de Parthen
40 Antonius trouwt de zuster van Augustus (Octavia)
39 Augustus trouwt Scribonia, de moeder van zijn enige kind,
Julia
39 Verdrag van Misenum
38-36 Oorlog met Sextus Pompeius
38 Hut van Romulus op de Palatinus brand af
38 Augustus trouwt met Livia, de zwanger vrouw van Tiberius Claudi, die reeds een kind had, nl. Tiberius
36 Antonius mislukte expeditie tegen Parthen
35-34 Dalmatische oorlog
35-30 Horatius publiceert Satiren
35 Dood van Sallustius (Historicus)
34 Antonius annexeert Armenië
33 Octavianus Consul (II)
32 Antonius scheidt van Octavia
31-30 Samenzwering tegen Augustus door Aemilius Lepidus de Jonge
31 Octavianus verslaat Antonius en Cleopatra bij Actium
30 Dood van Antonius en Cleopatra

Menu