 |
Esna
Tempel - tempel van Chnoem
|
De Tempel van Esna of de tempel van Chnoem is ooit uit
de modder van
de Nijl
tevoorschijn gekomen. De tempel heeft duidelijk Romeinse invloeden en ligt aan
de oevers van het kleine provinciestadje Esna. Zuidwaarts varend, per
cruiseschip vanaf
Luxor, is dit het eerste betekenisvolle stadje dat u tegen
komt op uw reis door de Nijlvallei. De tempel was gewijd aan Chnoem, de God van
de Schepping. Hij wordt vaak afgebeeld met een ramskop en achter zijn
pottenbakkerswiel terwijl hij de mens schept. De tempel ligt te midden van
allemaal huisjes en bereikt u via een smalle marktstraat. De tempel werd bovenop
een ander bouwwerk gebouwd. Alleen een hal, die er door de Romeinse keizer
Claudius werd aangebouwd, is helemaal opgegraven en kunt u bezoeken via een trap
die u onder de straten brengt. Het dak wordt ondersteund door kleurrijke pilaren
en op de reliëfs is de Romeinse keizer te zien tegenover de
Egyptische goden. |
In een grote kuil midden in het stadje liggen de resten van de tempel van Chnoem.
Deze tempel is gebouwd door de Ptolemaeën en verfraaid door de Romeinse keizers.
Een groot gedeelte ligt onder de huizen en straten; alleen de overdekte voorhal
is nu toegankelijk. Chnoem was de goddelijke pottenbakker die de mensen vormt op
zijn pottenbakkersschijf. Het plafond is versierd met astronomische scènes en
afbeeldingen van de tekens van de dierenriem en wordt gedragen door twee groepen
van negen zuilen. Aan weerszijden van de ingang staan nog drie zuilen, wat het
totaal op 24 brengt. De kapitelen zijn rijk en elegant versierd. De vele teksten
op de wanden en op de zuilen bevatten niet alleen lofzangen en litanieën aan
Chnoem, maar leveren ook informatie over de belangrijkste feesten en liturgische
festiviteiten in de regio.
In de buurt van de eerste cataract vormde Chnoem samen met Anoekis en Satis een
triade die vooral op twee grote domeinen actief was. In de eerste plaats werd
het gebied van de eerste cataract door de oude Egyptenaren beschouwd als de plek
waar zich de bronnen van
de Nijl
bevonden. Deze bronnen zorgden niet alleen voor
de dagelijkse watertoevoer voor de beide Landen, maar tevens voor de jaarlijkse
overstroming die voor een deel de rijkdom van de beide Landen uitmaakte. Ten
tweede was het gebied van de eerste cataract het zuidelijke grensgebied van
Egypte met Nubië. Het gaat dus om een voor de Egyptische kroon belangrijk
strategisch gebied. Beide aspecten zullen we terugvinden in de functies van de
goden van de triade van de eerste cataract. |
|
Waarschijnlijk was Chnoem dus in de eerste plaats geen lokale godheid. Men
denkt nu veeleer aan een soort beschermgod van de koninklijke troon. Hierdoor
behoort deze god waarschijnlijk tot één van de oudste goden van het Egyptische
pantheon. Verder werd deze oude godheid reeds zeer vroeg opgesplitst in een
veelvoud van gelijknamige, maar lokaal te onderscheiden verschijningsvormen.
Tot de hoofdfunctie van de god Chnoem kunnen we naast het beschermen van de
koninklijke troon tevens zijn scheppingsfunctie vermelden. Reeds in het
Middenrijk wordt Chnoem in
Elephantine verbonden met Re, die andere grote
scheppingsgod, tot de vorm Chnoem-Re. Voor het vervaardigen van mensen, goden en
al het bestaande leven gebruikt hij een pottenbakkersschijf. Te Elephantine
vormt Chnoem vanaf de regering van Sesostris I (12de dynastie) met de godinnen
Anoekis en Satis een triade die wordt beschouwd als de 'brenger van het nijlwater' (de overstroming) en aldus als
'gever van vruchtbaarheid', wat
natuurlijk ook weer in verband te brengen is met de schepping. |
|
|