Hatsjepsoet was zowel de eerste vrouw van farao
Thoetmoses II en een
van de bekendste vrouwelijke farao's van de 18e Dynastie van het oude Egypte.
Het bijzondere aan haar was dat ze één
van de zeldzame vrouwelijke farao's was. Haar naam betekent 'eerste onder de
edele vrouwen', en haar tweede naam 'Maatkare' is de Ka van Ra.
Biografie
De ouders van Hatsjepsoet waren Thoetmoses I en Ahmose, ze was een vrouw en een
halfzuster van Thoetmoses II. Ze kregen samen een dochter Neferoe met wie de
latere Thoetmoses III zou trouwen. Hatsjepsoet heeft ongeveer 22 jaar geregeerd,
dit is langer dan elke andere vrouwelijke monarch in het
Oude Egypte. We weten dit door de bestudering van oude teksten van Africanus en
Josephus die de lijst overnamen van Manetho.
Men gelooft dat Hatsjepsoet een sterke invloed op Thoetmoses II had. Na de dood
van Thoetmoses II was ze een tijd regent voor de kleine
Thoetmoses III, ze was
door een raad als geschikt bevonden, omdat ze een tante van hem was. In het
begin van haar regentschap gedroeg ze zich als een vrouw van een farao.
Maar toen Thoetmoses III de gerechtigde leeftijd bereikte begon ze zich te
gedragen als Neferoesobek, een koningin en vervolgens
heerser uit de 12e dynastie uit Egypte. Maar na zeven jaar regentschap ging ze
nog verder dan Neferoesobek, ze kroonde zichzelf als officiële koning van Opper
en Neder Egypte.
In deze periode ging ze een zeer androgyn (mannelijk en vrouwelijk) gedrag tonen, ze is op diverse
plaatsen afgebeeld met mannelijk bovenlichaam en/of mannenkleding. In sommige
teksten wordt ze afwisselend met "hij" en "zij" aangeduid.
Het idee dat een vrouw koning werd was in die tijd zeer ongebruikelijk, haar
opvolger Thoetmoses III, liet haar inscripties verwijderen/uitbeitelen zodat het leek alsof ze nooit had
bestaan. In diverse Oud-Egyptische koningslijsten wordt ze niet genoemd.
Hatsjepsoet stond vrij stevig in haar schoenen dankzij een voorspoedige tijd en
talentvolle medewerkers. Een van deze was Hapoeseneb, de hogepriester van Amon en
Senemoet. Vanwege de goede relatie tussen hen wordt geopperd dat ze geliefden
waren. Een bewijs hiervoor is dat Hatsjepsoet toestond dat Senemoet zijn
afbeelding en naam naast die van haar op een van de deuren van het
Djeser-djeseroe mocht zetten. Een feit dat weinig ruimte laat voor een
andere uitleg is dat Senemoet twee tombes liet uithouwen vlakbij Hatsjepsoet's
tombe. Desondanks wordt dit in wetenschappelijke kringen nog niet als feit
aangenomen dat Hatsjepsoet en Senemoet geliefden waren. Het enige wat ze kunnen
vaststellen is dat het een ambtenaar was, die directe toegang had tot de
koningin.
Hatsjepsoet herstelde de internationale betrekkingen van de handel die verloren
was gegaan in de strijd tegen de Hyksos. Ze ondernam een reis
naar de plek Poent. De expeditie bestond uit vijf boten, elke zeventig meter
lang, met een aantal zeilen, elk schip had 210 man aan boord en in elk boot
zaten artikelen om te ruilen. Een van die goederen was mirre, de favoriete geur
van de farao. Hatsjepsoet keerde terug met vijf boten met diverse goederen waaronder 30
levende bomen inclusief de wortels, dit was de eerste keer dat beschreven is dat
(vreemde) bomen werden vervoerd om deze te herplanten. Ze liet de bomen planten
rondom haar dodentempel in
Deir el-Bahari. Hatsjepsoet overleed toen ze op middelbare leeftijd was. Er zijn geen teksten
bewaard gebleven waarin haar doodsoorzaak staat aangegeven, zowel moord als
natuurlijke oorzaken worden genoemd. Haar
mummie is niet
geïdentificeerd in de
omgeving van Deir el-Bahari. Er is een ongeïdentificeerde vrouwelijke mummie min of
meer aan haar toegeschreven. Recentelijk heeft dr. Zahi Hawass geclaimd dat hij de
mummie van Hatsjepsoet heeft getraceerd, namelijk op derde verdieping van het
Egyptisch Museum
(Caïro), naar nu blijkt is haar mummie wel geïdentificeerd aan
de hand van recentelijk DNA onderzoek.
Propaganda
Hatsjepsoet was een meester in het maken van propaganda, overigens de meeste
farao's gebruikte destijds propaganda,
maar Hatsjepsoet stond erom bekend. De meeste van haar propaganda werd gesteund door
de hogepriesters van
Thebe. Hatsjepsoet liet zich afbeelden
met alle regalia van de farao onder andere met de baard. Opvallend is dat ze
weinig te zien is als vrouw. Er wordt vaak gezegd dat ze uit de annalen van de geschiedenis is geschrapt door
haar stiefzoon Thoetmoses III. Deze zou dit gedaan hebben uit wraak voor haar
regentschap, waardoor hij pas laat effectief kon regeren. Tegenwoordig zijn
Egyptologen er meer van overtuigd dat hij dit deed omdat een vrouwelijke farao 'not
done' was in het conservatieve Egypte en dus niet aan het hoofd van het land kon
staan. Er zijn verschillende redenen om dit aan te nemen.
Enerzijds liet Thoetmoses III haar wensen na haar dood inwilligen en
anderzijds gebeurde de damnatio memoriae (vervloeking van de nagedachtenis) pas twintig jaar na haar dood.
Ook lijkt het erop dat Hatsjepsoet in de laatste jaren van haar regering
Thoetmoses III meer beslissingskracht gaf. Er is ook wel verondersteld dat er
nog een dochter van Hatsjepsoet in leven was aan het einde van de regering van
Thoetmoses en dat hij haar (en haar mogelijke nazaten) van de opvolging wilde
uitsluiten.
Bouwwerken
Hatsjepsoet heeft zeer veel gebouwen en beelden achtergelaten. Ze overtrof de grote
bouwactiviteiten van het Middenrijk. Ze werkte samen met twee architecten, Ineni,
die ook al bij haar vader in dienst was en Senemoet. Tijdens haar regering
zijn er zoveel beelden gemaakt dat nu veel musea er wel een paar van hebben.
De gebroken of
onvoltooide Obelisk in de steengroeve in
Aswan, die bedoeld was voor de
Karnak
tempel.
Graf in het dal der koningen.
Tempel van Karnak:
obelisk en 7e pyloon.
Tempel van Hatsjepsoet.
Tombe
De vondst wordt gezien als de belangrijkste sinds grafdelvers de laatste
rustplaats ontdekten van
Toetanchamon. De mummie van de koningin werd al in 1903
gevonden in een kleine tombe in de
Vallei der Koningen in
Luxor. Al die tijd is
er gesteggeld over de identiteit.
In het graf lag nog een mummie. Dat was van een verpleegster van koningin
Hatsjepsoet. Het kan zijn dat de mummie van Hatsjepsoet in de tombe van haar
verpleegster is verborgen om die te beschermen tegen haar opvolger en stiefzoon
Thoetmoses III, die alles wat hem aan de overleden koningin deed denken probeerde
te vernietigen.
|