Luxor Tempel

De tempel van Luxor ligt midden in de huidige stad. Het is een van de best bewaard gebleven tempelcomplexen uit de Egyptische oudheid. De tempel is gebouwd door Amenhotep III en Ramses II, en gewijd aan de Thebaanse drie-eenheid Amon, Mout en Chons. De tempel diende voor de processie ter ere van Amon bij het begin van het Egyptische nieuwe jaar. Een indrukwekkende laan van sfinxen voert naar de toegangspoort. Vroeger verbond deze laan de tempel van Luxor met de tempel van Karnak. Er zijn plannen om deze processieweg weer geheel in de oude staat terug te brengen.

Twee kolossen van Ramses II houden bij de ingang wacht. Vlakbij staat de uitzonderlijk fraaie roze granieten obelisk van Ramses II. Een tweede obelisk werd door Mohammed Ali in 1831 aan Frankrijk geschonken, en 'siert' nu de Place de la Concorde in Parijs. De belangrijkste gebouwen van het tempelcomplex zijn de tempel van Amon-Re, de tempel van Seti II gewijd aan Amon, Mout en Chons, de tempels van Ramses III, de befaamde grote hypostylenzaal met zijn enorme zuilen en het Amenhotep III binnenplein. Het oudste gedeelte van het complex, de tempel van Amenhotep, is met zijn zuilen en kelkkapitelen zeker het fraaiste geweest.

Ten tijde van het middenrijk (2040-1780 v.Chr) was er op deze plaats reeds een heiligdom aanwezig, waarvan er in onze huidige tijd niets meer van is overgebleven. Voor de tweede maal in de geschiedenis veranderde Montoehotep II (2010-1998 v.Chr.) in 2009 v.Chr. Beneden en Boven-Egypte, en maakte hij Thebe tot zijn hoofdstad. In die tijd werd hun hoofdstad Waset genoemd, daar Thebe en Luxor latere Griekse en Arabische benamingen waren. Montoehotep II van de 11de Dynastie was zoals zijn naam aanduidde, een vereerder van de lokale oorlogsgod Montoe. Deze god zou spoedig worden verdrongen door een veel belangrijkere ambitieuze god. De onbetekende lokale woestijngod Amon werd gepromoveerd tot rijks en beschermgod van Thebe. Hij fuseerde in de loop van de geschiedenis met de zonnegod Ra, om zo Amon-Ra te vormen. In zijn rol van vruchtbaarheidsgod smolt hij tezamen met de ityfallische god Min (van Coptos). Soms wordt de god Min in één van zijn andere incarnaties als het vruchtbaarheidsymbool Kamoetef (stier van zijn moeder) afgebeeld.

De granieten bootschrijn is het oudste gebouw van het tempelcomplex en werd oorspronkelijk door koningin Hatsjepsoet gebouwd. Na haar dood werd de bootschrijn afgebouwd door Thoetmosis III. De bootschrijn die uit drie kapellen bestaat en die aan de Thebaanse triade (Amon-Ra, Moet en Khons) is gewijd, ligt buiten het oorspronkelijke tempelterrein. Later hebben de farao's Amenhotep III en Ramses II hun eigen tempels en colonnades, gewoon omheen gebouwd. Gelijktijdig met de bouw van de tempelstad van Karnak begon Amenhotep III (1386-1346v.Chr.) heel bescheiden met de bouw van een tempel, een hypostélenzaal en een triomfcolonnade. Hier werd het jaarlijkse Opet feest gevierd. Opet werd beschouwd als de moeder van Osiris in een afwijkende doctrine waar ze de vorm van een nijlpaard bezat. Het Opet festival werd gevierd op 17 juli tijdens het begin van de jaarlijkse Nijl overstroming. Het feest dat 19 dagen duurde, was voor de oude Egyptenaren het equivalent van onze nieuwjaarsviering. Tijdens deze 19 dagen reisde de god Amon van Karnak naar Luxor in een zonneboot om in het huwelijk te treden met de godin Moet. De tempel werd Ipet Resyt genoemd, wat de "zuidelijke harem van Amon" betekent. Beide goden reisden in hun zonneboten op de Nijl, elkaar tegemoet.

Amenhotep III leefde niet lang genoeg om zijn tempel verder af te maken. Zijn gemakzuchtige vrouw Teje had geen zin om zich met aardse zaken bezig te houden. Haar wispelturige zoon Amonhotep IV (1350-1334 v.Chr.) bekeerde zich tot de monotheïstische Aton verering en veranderde zijn naam in Achnaton. Deze 'ketterkoning' liet alle verwijzingen naar de god Amon wegkappen in praktisch alle tempels van Egypte en Nubië. Hij spaarde zelfs de cartouches van zijn eigen vader Amenhotep III niet. Hij herdoopte de open hof in de zonnehof waar de Aton zonneschijf vereerd werd. Zijn monotheïstisch getinte heerschappij was geen lang leven beschoren. In zijn 16de regeringsjaar stierf hij een gewelddadige dood. Na een kort intermezzo door zijn opvolger Smenkhare, herstelde Tut-Ankh-Aton de Amon godsdiensten en de rust in het land. Hij veranderde zijn naam in Toetanchamon als welwillend gebaar. Hij was echter niet meer dan een marionet in de handen van zijn opvoeder Ay en generaal Horemheb. Alle cartouches en tempelreliëfs waar de verminkte naam van Amon in voorkwamen, werden in naam van Toetanchamon gerestaureerd.

Toen kwam Ramses II van de 19de Dynastie aan de macht. Hij was niet alleen een megalomaan maar paste ook het principe van de 'recycling' toe. Hij 'gebruikte' de bestaande beelden van Amonhotep III, en liet gewoon zijn naam er overheen beitelen. De eerste pyloon, de twee obelisken (waarvan er slechts één van over is) en de zuilenhof heeft hij zelf laten bijbouwen en perfect laten aansluiten op het originele bouwplan van Amonhtep III's architect "Amonhotep, zoon van Hapoe". De persoonlijke architect van Ramses II die de pyloon en obelisken ontwierp (Bakenchonsoe), kon het niet nalaten om zijn naam te vereeuwigen op de obelisken zelf, door in poëtische bewoordingen het bouwproces ervan te beschrijven. De Nubisch-Kushitische farao's van de 25ste Dynastie (747-656 v.Chr. ) voegden enkele kleine verbouwingen en reliëfs toe. De laatste twee farao's van de 25ste dynastie, Taharka en zijn neef en opvolger Tanutamun, moesten het onderspit delven tegen de Assyrische aanvallen van koning Essarhaddon. In 669 v.Chr. werd Thebe geplunderd en in brand gestoken door de legers van Assurbanipal (de zoon van Essarhaddon). Thebe verloor zijn status als hoofdstad en werd voor lange tijd een ondergeschikt stadje. Nectanebo II (360-343 v.Chr.) , de laatste inheemse farao van de 30ste Dynastie, was verantwoordelijk voor de bouw van de 2.800 meter lange sfinxenlaan met menselijke hoofden die de tempel van Karnak met de tempel van Luxor verbond.

Een bezoek aan de 'sound en lightshow' is zeer aan te bevelen