De Geschiedenis

Luxor is de 'nieuwe' naam van het oude Thebe, en gebouwd op de overblijfselen van de vroegere hoofdstad van het oude Egyptische rijk. Tijdens het hoogtepunt van Thebe's welvaart en macht (van 1570 tot 1090 v.Chr.) zetelden er de farao's van het Egyptische rijk. De stad had toen maar liefst één miljoen inwoners en de bouwactiviteiten waren enorm. Na iedere overwinning werden hier nieuwe tempels opgericht en Homerus beschreef Thebe als 'De Stad met de honderd poorten'. Ten tijde van de Arabische veroveringen kreeg de stad haar huidige naam. De Arabieren noemden haar 'stad van kastelen', in het Arabisch Aloksor.

De West en  Oost oever

In het oude Egypte werd de westoever van de Nijl gezien als 'Amenti', het dodenrijk, en de oost oever als het rijk der levenden. De zon stierf in het westen, om na een nachtelijke reis herboren te worden in het oosten. Op de westoever van het oude Thebe werden de adellijke families en de farao’s begraven. De belangrijkste bezienswaardigheden hier zijn de vallei der Koninginnen en vallei der Koningen met de tombes van de farao's (waaronder die van Toetanchamon), de tempel van Hatsjepsoet, het arbeidersdorp Deir-el Medina en de kolossen van Memnon. Op de oost-oever ligt de huidige stad. De Corniche is de hoofdstraat die parallel aan de Nijl loopt. Langs deze boulevard liggen de meeste vijfsterren hotels. Op deze oever liggen de magnifieke Tempels van Luxor en Karnak, en het Luxor Museum. En als je even je genoeg hebt van alle bezienswaardigheden kun je een boottochtje maken over de Nijl, gaan winkelen in de bazaar, op een terrasje een koel drankje drinken of langs de rand van het zwembad genieten van de hier eeuwig schijnende zon.

De bezienswaardigheden op de Westoever

In de valleien van het Thebaanse gebergte op de westoever bij Luxor ligt de meest bezienswaardige van alle Egyptische dodensteden. In de vallei der koningen en der koninginnen bevinden zich talrijke schitterende graven, waaronder die van Toetanchamon. Andere bezienswaardigheden zijn de grote dodentempel van Ramses II, (Ramesseum) de tempel van Hatsjepsoet, het dal der kunstenaars en de kolossen van Memnon.

De westoever van Luxor was de necropool van het oude Thebe. Na de periode van de piramides zijn de oude Egyptenaren overgegaan tot het begraven in graftombes in deze enorme dodenstad. De Egyptenaren zagen de westoever van de Nijl als het rijk der doden, aangezien hier de zon ondergaat. Door zich hier te laten begraven hadden ze het idee iedere dag bij zonsopkomst in het oosten herboren te worden. Het gebied wordt daarom in diverse oude teksten 'het prachtige westen' genoemd. Misschien zagen de farao's de spitse heuvels van het gebergte als natuurlijke piramides. In het dal der koningen (Biban el- Moeloek) liggen 65 graftombes, waarvan er 25 van farao's zijn. De overige graven behoren toe aan hoge hoffunctionarissen. Alle graven stammen uit het Nieuwe Rijk (18e en 20e dynastie). Vrijwel elk graf was al ten tijde van de 21ste dynastie geplunderd. De farao's uit die periode hebben de koningsmummies op andere plaatsen in veiligheid gebracht. Tot de mooiste graven behoren de tombes van Ramses VI (KV. 9), Seti I (KV. 17) en Thoetmoses III (KV. 34). Het beroemdste graf is natuurlijk dat van Toetanchamon. Een bezoek aan de graftombes is het hoogtepunt van een verblijf in Luxor. Voor een graftombe bevindt zich meestal een plattegrond met een beschrijving. In de graftombes daal je een aantal meters onder de grond af. De mysterieuze wand en plafondschilderingen, reliëfs en zuilengangen zijn adembenemend. De kleurrijke afbeeldingen in sommige graven, waarop vooral het oude Egyptische idee over het leven na de dood weergegeven wordt, zijn vaak nog puntgaaf. In sommige tombes ligt nog een stenen sarcofaag, maar de mummies uit de graven zijn naar het Egyptisch Museum in Caïro overgebracht. Af en toe wordt er een grafkamer gesloten voor het publiek, wanneer er archeologisch onderzoek gaande is.


De tombe van Ramses VI (KV. 9)

Dit 104 meter lange graf ligt boven het graf van Toetanchamon. Het is door geleerden van Napoleon herontdekt. Bijzonder compleet, en daardoor zeer zeldzaam zijn de afbeeldingen uit het 'Poortenboek'. Achterin het graf zijn voorstellingen te zien uit het 'Dodenboek'. In de grote grafkamer is naast het restant van de mummiekist een gedetailleerde afbeelding te zien van de geboorte van de zon.

De tombe van Seti I (KV. 17)

Deze tombe is het meest complexe van de vallei. Via een groot aantal trappen en lange gangen bereik je de grafkamer. De trappen en gangen achterin de tombe hebben afbeeldingen van het 'openen van de mond' , een ceremonie waardoor de ziel weer in de mummie kon terugkeren. Ook in deze tombe is het grafgewelf versierd met sterrenbeeldende tombe van Amenophis (KV. 35)Bij het graf van Amenophis II is goed te zien hoe getracht is grafroof te voorkomen. Zowel de houten brug over een diepe valkuil en het het schijngraf hebben niet kunnen voorkomen dat de tombe geplunderd is. Via een bocht in de gang bij het schijngraf kom je in de grote grafkamer met de lege granieten sarcofaag. Het blauwe gewelf wordt gesteund door zes pilaren, en is met gele sterren versierd.

De tombe van Toetanchamon (KV. 62)

Vanwege de spectaculaire ontdekking door Howard Carter is de tombe van Toetanchamon dé toeristische trekpleister van het dal der koningen. Op 28 november 1922 hebben Carter, Lord Carnarvon, zijn dochter Lady Evelyn en Arthur Callender het graf voor de eerste maal betreden. Er waren in tegenstelling tot de graven van andere Egyptische farao's nog geen grafrovers in de tombe geweest. De kleine tombe is niet bijzonder indrukwekkend, en geeft de indruk van een haastig opgezette en wat onverschillige begrafenis. De decoraties in de tombe zijn zeer eenvoudig in vergelijking tot de andere tombes in de vallei. De buitengewone rijkdom aan voorwerpen die Carter echter in de tombe van de onbetekenende kind-farao aantrof, geven een idee van de onvoorstelbare hoeveelheid kostbaarheden die moeten zijn meegegeven aan machtige farao's als Seti I of Ramses II. Toetanchamon regeerde van 1333 tot 1324 v.Chr. Op zijn negende werd hij tot farao gekroond, en op 18-jarige leeftijd is hij plotseling gestorven. Het graf was oorspronkelijk niet voor hem, maar voor zijn adviseur Eje. In de grafkamer staat de open sarcofaag waarin Toetanchamon's mummie lag. De gouden kisten om de sarcofaag liggen nu in het museum in Cairo, en vulden de kamer tot het plafond. In plaats van de gebruikelijke houten tralies werd de kamer oorspronkelijk afgescheiden door een muur, waarvoor twee levensgrote zwarte beelden van de farao over de dode waakten.


Het Dal der Koninginnen                                                      

In een zijdal van het dal der koningen ligt de 'Plaats van Schoonheid' met de graven van de koninginnen, prinsen en prinsessen. De meeste graven zijn aan het begin van de vorige eeuw herontdekt. Hier ligt onder andere het in 1904 ontdekte graf van Nefertari, de vrouw van Ramses II (nr. 66), het graf van de koningin Titi (nr. 52), het graf van Amenherchopsjef, de zoon van Ramses III (nr. 55). De 80 tombes die hier gevonden zijn, zijn een stuk eenvoudiger dan de graven van de koningen. Sommige verkeren in zeer slechte staat. Ze dateren voor het overgrote deel uit de Ramessidische periode.

De terrassentempel van Hatsjepsoet in het dal van Deir el Bahari is een van de meest bijzondere monumenten van het oude Egypte. De tempel ligt prachtig tegen een steile rotswand van het oostelijke Thebaanse gebergte, waarin het gedeeltelijk is uitgehakt. Hij werd hier gebouwd door deze beroemde faraokoningin ter ere van de godin Hathor. Voor het allerheiligste, dat in de rots is uitgehouwen, bevinden zich drie gigantische terrassen. Het laagste terras was vroeger het voorhof met bloeiende planten en bomen. De wanden van de tempel zijn met reliëfs van diverse taferelen versierd. Helaas hebben na Hatsjepsoet's dood nogal wat vandalen haar tempel bezocht. De ergste vernielingen zijn vermoedelijk uit pure nijd door Thoetmosis III, de neef en opvolger van Hatsjepsoet, aangebracht. Omdat hij 20 jaar op zijn troonsbestijging had moeten wachten, bedekte of vernietigde hij direct na zijn haar dood overal haar naam en beeltenissen. Later vernielden de eerste Christenen, die de tempel als klooster gebruikten, alle heidense afbeeldingen. In de hellingen van Deir el Bahari liggen een groot aantal graven uit het Middenrijk.

Het graf van de Sennedjem
De diepgelegen kleine grafkamer heeft prachtige wand- en gewelfschilderingen, onder meer familietaferelen en de balseming van de dode. Je ziet Anubis zich over de mummie buigen.

Ramesseum - de dodentempel van Ramses II
De grote dodentempel van Ramses II is een reusachtige tempelruïne van 270 meter lengte. De entree van de tempel ligt aan de noordzijde. Op de zwaar beschadigde pylonen zijn afbeeldingen te zien van de veldtochten van de machtige farao tegen de Hettieten en de Assyriërs. In het eerste voorhof staat een rij Ramses beelden zonder hoofd. Daarnaast ligt het gebroken granieten beeld van de farao. Dit oorspronkelijk 18 meter hoge beeld is het grootste koningsbeeld van Egypte en weegt ruim duizend ton. Zuidelijk van de tempel hebben meer dodentempels gestaan, onder andere die van Merenptah en Thoetmosis IV.

Medinet Haboe - de dodentempel van Ramses III
Deze imposante dodentempel heeft een aanlegsteiger bij de hoofdingang, een herinnering aan het feit dat de huidige weg vroeger een kanaal was. Bijzonder is dat de grote poort de vorm heeft van een Assyrische vesting. Vlakbij de entree staat een kleine grafkapel uit de 25ste dynastie. Het gewelf van het allerheiligste is het oudste gemetselde gewelf in Egypte. Rechts op het voorplein ligt de Amon tempel uit de 18de dynastie. De eerste pyloon van de tempel van Ramses III laat aan de onderzijde een opsomming van de landen zien die de machtige farao veroverd had. Er boven zie je hoe de farao, onder toeziend oog van Amon, korte metten maakte met zijn vijanden. Aan de achterkant van deze pyloon zie je hoe krijgsgevangen langs een feestvierende meute worden geleid. Een gruwelijk detail is de hoop afgesneden tongen van de ongelukkige overwonnenen. De tweede pyloon heeft ook nog een 'horror scène'. Hier kun je de afgehakte handen en geslachtsdelen van de gevangen zien. De noordoostelijke muur van de tempel laat afbeeldingen van veldslagen tegen de Libiërs, Aziaten en de 'zeevolken' zien. De afbeelding van de zeeslag tegen de 'zeevolken' is zeer bijzonder.

De kolossen van Memnon
Langs de weg van Medinet Haboe naar de veerpont zitten de Memnon-kolossen, twee beelden van 16 meter hoog, eenzaam op hun troon aan de rand van de akkers. Oorspronkelijk bewaakten ze de dodentempel van Amenhotep III (1391-1353), maar dit gebouw, misschien de grootste tempel op de westoever, is tijdens een aardbeving in het jaar 27 verwoest. Enkel de grote wijdingstèle van de tempel staat nog overeind, en ligt een paar honderd meter in de richting van de heuvels. De Grieken hebben de beelden hun huidige naam gegeven. Ze zagen het verst van de weg liggende beeld aan voor dat van de Trojaanse held Memnon, die tijdens het beleg van Troje door Achilles gedood zou zijn. De beelden hebben niets met Memnon van doen, maar zijn beelden van de vergoddelijkte farao Amenhotep III.

Praktisch
De beste tijd voor een bezoek aan de bezienswaardigheden op de westoever is vroeg in de morgen. Buiten de wintermaanden wordt het hier rond het middaguur namelijk bijzonder heet, en schaduwplekken zijn tussen de bezienswaardigheden nauwelijks aanwezig. De goedkoopste manier om van de oost- naar de westoever te reizen is met de toeristenferry. Nadat je op de westoever de ferry verlaten hebt, moet je beslissen welke graven je wilt bezoeken. De tickets moet je namelijk al kopen bij de kassa op de westoever (voorbij de kolossen van Memnon). Elk ticket geeft toegang tot 3 graven. Luxor heeft ook een brug over de Nijl, die op 7 km ten zuiden van de stad ligt.