 |

Farao Toetanchamon

Toetanchamon stierf ongeveer 3300 jaar geleden. Hij bracht zijn
jeugd door in de stad
Amarna. Aanvankelijk was zijn naam niet Toetanchamon maar Toetanchaton, naar de Egyptische god Aton, een god die werd aanbeden nadat
zijn vader
Achnaton een drastische wijziging in
de godsdienst van het Egyptische rijk had doorgevoerd door voor het eerst het
monotheïsme (geloof in één god) in te voeren. Lange tijd heeft men gedacht dat
Nefertiti zijn moeder was, maar men
denk nu, dat Toetanchamon een zoon was van Achnaton bij één van zijn bijvrouwen. Toetanchamon werd koning op de leeftijd van 9 jaar. Op die leeftijd
was hij natuurlijk nog niet in staat om te regeren. Toetanchamon was gehuwd met
Anchesenamon en was de opvolger van Achnaton, hoewel er in de tussentijd
waarschijnlijk nog farao Smenchkare geregeerd heeft. Hij was een kindfarao van
de 18e dynastie die heerste over Egypte tussen 1333 en 1323 v.
Chr. Er is twijfel over de doodsoorzaak van Toetanchamon. Hij had een wond
aan de schedel. Hij kan een ongeluk gehad hebben met zijn paarden of misschien
is hij wel vermoord. Uit onderzoek blijkt dat Toetanchamon tussen 18 en 19 jaar
oud was toen hij stierf. Dankzij het fruit en de bloemen dat men in de sarcofaag
gevonden heeft, kon men vaststellen in welk seizoen hij gestorven is. Hij
werd begraven eind maart of begin april. Het exacte moment van overlijden
moet ongeveer 70 dagen vroeger geweest zijn. Dat is ongeveer de termijn van de
mummificatie. Hij was
niet de meest bekende farao van Egypte. Hij leefde niet lang genoeg om
belangrijke zaken te realiseren. Maar toch is hij tegenwoordig de meest bekende
farao van Egypte dankzij de ontdekking van (Howard
Carter) van zijn 'niet' leeggeroofde graf.
Niet ver van
Thebe (het tegenwoordige
Luxor), aan de westkust van
de Nijl, is een woest
uitgeholde bergketen gesitueerd. Daar bevindt zich o.a. de
Vallei der Koningen.
De laatste rustplaats van ongeveer 40
farao’s
zijn gelegen in deze vallei. De
Koninklijke
graven werden vaak geplunderd. Eén farao ontsnapte aan de plunderingen. Het bouwen van zijn graf moet begonnen zijn
bij zijn kroning. Eerst werd een rots uitgehouwen, de kamers ingericht, en
dan werden de tekeningen op de muur aangebracht. Toetanchamon’s plotselinge dood
verhinderde dat zijn graf helemaal afgemaakt werd. Daarom werd hij begraven in
een relatief klein graf. Het schijnt dat het graf bedoeld was voor een minder belangrijk
persoon. Waarschijnlijk daarom dat de plunderaars het graf niet hebben gevonden. De
vallei werd niet grondig doorzocht tot de 20ste eeuw. Langdurige en vaak
moeizame onderzoekingen in erbarmelijke omstandigheden,
brachten weinig aan het licht. Archeologen van verschillende landen hadden
meegewerkt. Maar Toetanchamon’s graf bleef onvindbaar. Maar een Engelsman,
Howard Carter, was er van overtuigd dat dit niet het graf was van
Toetanchamon. Hij werd naar Egypte gestuurd door Lord Carnarvon, een rijke man
die gefascineerd was door Egypte.
|

Toetanchamon in het Cairo museum
Lord Carnarvon
Howard Carter
In 1917 begon Carter te zoeken naar het graf, maar omdat het dure
speurwerk geen resultaat opleverde, stopte Lord Carnarvon met de financiering. Maar Carter ging door. Op 4 november 1922 ontdekte Carter het
graf, onder het graf van Ramses VI, de trap, welke leidde naar een van de meest
fantastische archeologische ontdekking ooit. Toen hij 10 treden had uitgegraven werd een zware stenen deur zichtbaar.
Op het slot, dat was verzegeld met klei van de Nijl, zag Carter het zegel van de
autoriteiten uit de 18e dynastie (1540 tot 1295 v.
Chr.). Dit was een sensatie. Een verzegeld rotsgraf was nog nooit gevonden in
de
Vallei der Koningen.
Carter vulde alles weer op, omdat hij vond dat zijn beste vriend, met wie hij
hoop en teleurstellingen had gedeeld in al die jaren en die een fortuin gespendeerd had in deze onderneming, moest delen in deze ontdekking. Dus Carter telegrafeerde Lord Carnarvon die in
Londen verbleef. Hij kon pas 3 weken later komen. Op 24 november werden de
treden wederom blootgelegd. In totaal 16 treden. Zij ontdekten nog 2 andere zegels
met het teken van Toetanchamon. Op dat moment wisten ze zeker dat zij het echte
graf van Toetanchamon hadden gevonden. De dag erna werd het slot geopend. Nu
moesten ze het afval nog uit de gang ruimen. Daarna stootten ze op nog een deur.
Deze was ook verzegeld. |

De treden
(1) leiden naar een deur (2)
waar wachtposten
stonden opgesteld. Nadat de deur was opengebroken kwam
men in een 7 meter lange gang
(3) met vaten, schalen en
kokers. Een 2e verzegelde
deur (4) wordt opengebroken
en men zag een grote kamer (5) met allerlei voorwerpen
en overal goud. Het bleek om ca. 650 voorwerpen te gaan.
Draagbaren, levensgrote standbeelden van mensen, bedden,
kasten, zetels en vazen. Nadat de voorwerpen waren
verwijderd ontdekte men een nieuwe verzegelde deur
(6)
, ook deze werd
opengebroken. Men kwam in een kamer met schatten die
herinnerden aan de kinderjaren van de farao. In deze
kamer bevond zich weer een
deur (7) die toegang gaf tot
de grafkamer van Toetanchamon (8). Naast de grafkamer
bevond zich nog een
schatkamer (9) met enorme
rijkdommen. |
Op 26 december boorde ze door de stevige muur met een
ijzeren staaf. Een bedwelmende vlaag van warme lucht, die 3000 jaar opgesloten
was geweest, kwam hen tegemoet. Carter stak een kaars aan om te zien of er geen
giftige gassen vrijkwamen. Dan maakte hij de opening een beetje groter en stak
zijn kaars erdoor. Hij kon op dat moment niets onderscheiden. Hij werd verblind
door het licht. Een heleboel verschillende objecten
werden zichtbaar. Carter was compleet verrast. Gouden stoelen, sofa’s, vazen,
sculpturen, alle soorten materiaal. Het glinsterde allemaal. Het goud had niets
van zijn glans verloren. Er was een complete stilte in de gang. Tenslotte vroeg
Lord Carnarvon: Zie je iets? Carter antwoordde: Ja zeer mooie dingen! Een sterke
geur van zalven, oliën en kostbaar hout overmande hen. Zij hadden niet alleen
het graf van Toetanchamon gevonden maar bovendien één van de best bewaarde
graven ooit. Welke verassingen zouden ze nog vinden. Dit was enkel nog maar de
voorkamer. |

Reconstructie van het gezicht van Toetanchamon
Het nieuws over de grote gouden schat was vlug verspreid. De ingang van het
graf waren vele 'notabelen' aanwezig, toen Carter officieel de gang naar de
voorkamer opende. Tot dan hadden zij ongestoord kunnen werken. De hele wereld leefde met hen mee. Wat er gevonden werd, was overweldigend.
Het uitputtende werk, om alles te catalogiseren en te bewaren nam 3 maanden
in beslag. Ondertussen was het 17 februari 1923. Toen kwam het moment dat de
muur tussen de voorkamer en de grafkamer opengebroken werd. Toetanchamon’s
grafkamer werd zichtbaar. In deze ruimte, met een lengte van 6 ½ meter en een
breedte van 4 meter, stond 1 monument, de gouden schrijn. Dit is het grootste
vergulde oppervlakte dat ik ooit gezien heb vertelde Carter. In geen enkel
graf was er iets gevonden zoals dit. Nu konden ze de aangrenzende schatkamer
binnengaan. Een beeld van de god Anubis, met het hoofd van een jakhals, waakte
over de ingang. Ze vonden een klein altaar en de
canopen waarin de verschillende
organen zaten van de jonge farao.
Deze organen werden verwijderd toen hij werd
gemummificeerd. Er werden ook 2 gemummificeerde foetussen gevonden. Er wordt
verondersteld dat dit zijn kinderen zijn. De volgende opdracht was om alles te
fotograferen en alle objecten inpakken om ze naar het museum in
Caïro te brengen.
Toen ze daar mee bezig waren kreeg Lord Carnarvon hoge koorts. De dokters
stelden vast dat hij een bloedvergiftiging had opgelopen. Hij was geprikt door
een mug in de Vallei der Koningen. Zijn toestand verslechterde en stierf op
6 april 1923. Zijn tragisch lot werd een legende,
de vloek van
Toetanchamon, zo luidt
het verhaal. De dood van zijn vriend beroerde Carter diep, maar hij werkte
onophoudelijk door. In oktober 1923 keerde hij terug naar de vallei der
Koningen. Het graf
wachtte nog steeds om verder geopend te worden op een wetenschappelijke manier. De
grafkamer bevatte 4 vergulde schrijnen die in elkaar pasten. De binnenste,
bedekte een stenen sarcofaag. Nu wachtte hem een zware taak. Hij moest de zware
steen van de tombe verwijderen. In een diepe stilte werd de enorme, in twee stukken gebroken
tombedeksel opgetild.
|

Het licht scheen op de sarcofaag. Ze werden geconfronteerd met
schatten die hen verbijsterde. De inhoud was geheel bedekt met doeken van zeer
fijn linnen. Ze namen een voor een de doeken weg. De gehele ruimte was gevuld,
met een gouden beeld van de jonge koning, gemaakt met onvoorstelbaar
vakmanschap. Dit was het deksel van een erg mooie doodskist.
Twee gevleugelde godinnen omklemden het grootste deel van dit fantastisch
monument. Het hoofd en de handen van de Koning waren gemaakt uit puur goud
en gevormd met een uiterste perfectie. De handen die gekruist waren over zijn
borst, droegen de Koninklijke tekens van waardigheid, de scepter en de zweep,
ingelegd met diep blauw aardewerk. Het gezicht en de gelaatstrekken waren
gemaakt van bladgoud, de wenkbrauwen en oogleden ingelegd met lapiz-bazuli glas.
Twee waardigheidstekens waren op het voorhoofd van de jonge farao te zien, de
cobra en de gier, maar misschien het meest ontroerende was de simpele
bloemenkrans er om heen. Men kan zich voorstellen dat dit misschien het laatste
afscheidsgeschenk was van zijn jonge weduwe. Voor hen lag wat er overgebleven
was van een schaduw van zijn naam. Rond het einde van 1930 was Carters taak
volbracht. Het graf was leeg, behalve de sarcofaag en de mummie van de Koning.
Toetanchamon die beroofd is van zijn schatten, rust in zijn graf dat geplunderd
werd door de moderne mens.
Archeologen doen nieuwe ontdekking in
graf van Toetanchamon
Een Egyptisch team van archeologen heeft in een schatkamer van de farao
Toetanchamon bijkomende grafgiften ontdekt. In een ondergrondse ruimte naast de
grafkamer zijn twintig intacte kleipotten met deksels gevonden die het zegel van
Toetanchamon dragen, aldus de Hoge Raad voor Oudheidkunde.
De secretaris-generaal van de dienst verklaarde dat de peervormige potten van
een halve meter hoog binnenkort zullen geopend worden, zodat de inhoud kan
onderzocht worden. Voorts werden er acht korven met relatief goedbewaarde ovale
gesuikerde vruchten van de waaierpalm aangetroffen. Ook zullen zestig zegels van
de farao onderzocht worden, die de ontdekker van het graf, de Brit Howard
Carter, in 1922 in de kamer heeft achtergelaten. Het graf van Toetanchamon
(circa 1319-1309 v.Chr.) is vooralsnog het enige graf in de Vallei der Koningen bij Luxor dat niet door grafschenners werd geplunderd. De schatten uit het graf van
de jonge koning vullen in het Egyptisch Museum in Cairo verschillende grote
zalen.
|
Mummie Toetanchamon aan publiek getoond

De mummie van Toetanchamon is voor het eerst aan het publiek getoond
(04-11-2007),
precies 85 jaar nadat de graftombe van de farao in de
Koningsvallei in het
Egyptische
Luxor
werd ontdekt door
Howard Carter.
Na 3300 jaar zien we het gezicht van Toetanchamon. Archeologen haalden de mummie in de ondergrondse tombe uit zijn stenen
doodskist, waarbij ze kortstondig de linnen doek verwijderden die zijn
leerachtige zwarte gezicht en lichaam bedekte.
De mummie van de 19-jarige farao werd daarop in een plexiglazen kist met
klimaatbeheersing gelegd, waarin het publiek hem vanaf nu kan bezichtigen.
Alleen zijn hoofd en voeten zijn niet bedekt door de linnen doek.
Wetenschappers begonnen de zwaar beschadigde mummie ruim twee jaar geleden te
restaureren, nadat er een CT-scan van was gemaakt die uitwees dat Toetanchamon
3300 jaar geleden niet door geweld om het leven is gekomen en waarschijnlijk,
kort voor zijn dood, een beenbreuk opliep waarbij mogelijk een ontsteking
ontstond.
Na nieuw genetisch onderzoek door wetenschappers uit Egypte, Italië en
Duitsland blijkt dat Toetanchamon is gestorven aan malaria. De jonge farao was
besmet door een parasiet die malaria veroorzaakt, tevens had hij een aantal
erfelijke aandoeningen, zoals de ziekte van Köhler en een groeistoornis waardoor
voetbotjes afsterven. Door alle aandoeningen had Toetanchamon weinig weerstand.
Uit de scans werd ook duidelijk dat Toetanchamon een hazenlip had
en een klompvoet. "Je kunt hem zien als een jonge, fragiele koning die een
wandelstok nodig had om te lopen. In de graftombe van Toetanchamon werden 130
verschillende wandelstokken gevonden. Ook wijst DNA
onderzoek uit dat de ouders van Toetanchamon broer en zus zouden zijn geweest,
hetgeen de gedachte dat zijn vader
Achnaton en zijn vermoedelijke
moeder
Nefertiti in een heel ander daglicht stelt. Broer-zus relaties kwamen overigens vaak voor bij farao's. Omdat zij als
godheid werden gezien, was het gebruikelijk dat ze onderling trouwden.
Volgens het hoofd van de Egyptische oudheidkundige dienst, Zahi Hawass, raakte
de mummie beschadigd toen de ontdekker, Britse archeoloog
Howard Carter, hem uit
de tombe haalde en zijn beroemde gouden masker probeerde te verwijderen.
De kwaliteit van de mummie is verder verslechterd doordat grote hoeveelheden
toeristen de tombe bezoeken. De vochtigheid en hitte die door de bezoekers in de
grafkelder ontstaat zorgen ervoor dat de mummie langzaam in poeder verandert. "Alleen het gezicht is nog goed", aldus Hawass.
|
Zie
ook:
De
Vloek van Toetanchamon

|
 |